Güneydoğu Anadolu Bölgesi birinci basamak sağlık çalışanlarında metabolik sendrom sıklığı ve farkındalığı

Öz

Amaç: Metabolik sendrom (MetS) etyopatogenezi tam olarak bilinmeyen, diabetes mellitus ve kardiyovasküler hastalıklar için bir risk faktörleri topluluğu ve modern çağın önemli bir sağlık sorunudur. Bu çalışmada amacımız; çok sık görülen ve çok önemli sonuçları olan bu sendromun birinci basamak sağlık çalışanlarında sıklığını ve farkındalığını belirleyerek toplumdaki metabolik sendromlu kişileri daha erken tanımak ve bu kişilere yaklaşım stratejileri geliştirmektir.

Yöntem: Kesitsel tanımlayıcı tipte olan çalışma ülkemizin Güneydoğu Anadolu Bölgesi’ndeki sekiz il merkezindeki birinci basamak sağlık çalışanlarını kapsamaktadır. Aydınlatılmış onamları alınan katılımcılarda International Diabetes Federation (IDF) 2006 kriterlerine göre MetS taraması yapıldı ve farkındalık anketi uygu-landı. İstatistiksel analizler için SPSS (Statistical Package for Social Sciences) for Windows 21.0 programı (SPSS, Chicago, IL, USA, sü-rüm 21.0) kullanıldı.

Bulgular: Toplam 493 katılımcının 304’ü (%61,7) kadın, 189’u (%38,3) erkek olup yaş ortalaması 34,60±8,57 yıl idi. Araştırmaya katılan 493 kişiden 390’ı MetS taraması için serum örneği verdi. Birinci basamak sağlık çalışanlarından 173’ü (%35,2) beden kitle indekslerini (BKİ) bilmediklerini, 115’i (%23,3) MetS kriterlerinden olan bel çevresi ölçümünü hayatlarının hiçbir döneminde yapmadıklarını belirtti. Çalışmamıza katılan 196 hekimin 92’si (%46,9) MetS konusunda mezuniyet sonrası eğitim almadıklarını, 168’i (%85,7) insülin direnci hesaplamasında kullanılan HOMA-IR (Homeostatic Model Assessment - Insulin Resistance) formülünü bilmediklerini belirtti. MetS taraması yapılan 390 kişiden 76 kişide (%19,5) MetS saptandı. MetS prevalansı, kadınlarda %8,7 iken erkeklerde %39,4 olarak saptandı. MetS saptananların yaş ortalaması 40,28±8,75 yıl (kadınlarda 35,60±1,67, erkeklerde 42,20±1,15) idi. MetS’in erkeklerde kadınlara oranla yaklaşık dört kat fazla olduğu (OR: 3,86 ve p<0,001) saptandı, BKİ 30 sınır değer alındığında MetS, BKİ 30’un üstü olanlarda üç kat fazla olduğu (OR: 3,00 ve p=0,007) saptandı.

Sonuç: Birinci basamak sağlık çalışanlarında MetS farkındalığını arttırmak gereklidir. Aile sağlığı merkezine başvuran kişilere başvuru sebebi ne olursa olsun MetS ve obezite konularında bilgi verilmeli, gerekli tetkikleri yapılmalı ve gerek duyulursa tedavi edilmelidir. Bölgemizde ve tüm Türkiye’de eğitim programlarının arttırılması veya Sağlık Bakanlığı tarafından düzenlenen eğitimlere katılımın arttırılması MetS konusunda farkındalığı artıracaktır.