Annelerin çocuklarında antibiyotik kullanımına ilişkin yaklaşımları: Kısa bilgilendirme ne kadar etkili?

Öz

Amaç: Çocuklarda antibiyotik kullanımında ebeveynlerin, özellikle de annelerin bilgi ve tutumları büyük önem taşır. Bu çalışmanın amacı annelerin çocukları için antibiyotik kullanımı konusundaki bilgi, tutum ve davranışlarını araştırmak ve yapılan kısa bir bilgilendirmenin bunlar üzerindeki etkisini belirlemektir.

Yöntem: Çalışma verileri Kasım 2013 tarihinde İzmir’de bir aile hekimliği birimine kayıtlı ve okul öncesi yaşta en az bir çocuğu bulunan 223 anneye yüz yüze anket uygulanarak toplanmıştır. Sosyodemografik özellikler, antibiyotik bilgi düzeyi, davranış ve tutumlarını değerlendiren sorulardan oluşan anket uygulamasının ardından annelere akılcı antibiyotik kullanımı ile ilgili kısa bir bilgilendirme yapılmıştır. Çalışmaya katılan annelere bir ay sonra telefon ile ulaşılarak aynı anket tekrar yapılmıştır. Verilerin istatistiksel değerlendirilmesinde SSPS 15.0 programı kullanılarak sıklık, Ki-kare ve McNemar testleri yapılmıştır. p<0,05 anlamlı kabul edilmiştir.

Bulgular: Çalışmamıza katılan 223 annenin yaş ortalaması 32,2±5,5 idi. Annelerin %41,3’ü (s=92) 12 yıldan daha fazla eğitimli, %92,4’ü (s=206) evli ve %87,0’si (s=194) anne-baba ve çocuklardan oluşan çekirdek aile ortamında yaşamaktaydı. Antibiyotik kullanımıyla ilgili olarak annelerin en önemli bilgi kaynağı doktorlardı. Bilgilendirme öncesi %64,1 anne (s=143) sahip oldukları bilginin kaynağını doktorlar olarak belirtirken, bilgilendirme sonrası bu oran %77,6 (s=173) oldu (p=0,002). Katılımcıların %75,3’ü (s=168) antibiyotik olduğunu düşündüğü en az bir isim söyledi. Bilgilendirmeden bir ay sonra ise antibiyotik ismi söyleyen anne sayısı 203’e (%91,1) yükseldi (p=0,00). Bilgilendirme öncesi katılımcılardan %81,2’si (s=181) antibiyotik kullanım amacını doğru bilirken; bilgilendirme sonrası bu sayı (%89,7; s=200) anlamlı ölçüde artmıştı (p=0,019). Annelerin %91,9’u (s=205) reçetesiz antibiyotik kullanmadığını belirtti. Çalışmaya katılan annelerin 125’i (%56,1) antibiyotiği doktorun önerdiği süre kadar ve 212’si (%95,1) önerilen dozda kullandığını ifade etmişti. Bilgilendirme sonrasında bu oranlarda anlamlı bir değişiklik olmadı (p>0,05).

Sonuç: Annelerin çocuklarında antibiyotik kullanma üzerine bilgi ve uygulamaları genellikle yeterli görünmekle birlikte kısa bilgilendirme girişimi özellikle uygulamalar üzerinde etkili değildir. Aile hekimlerinin bu konuda duyarlı davranmaları, hastayla görüşme süreçlerinde bilgilendirme fırsatlarını değerlendirmeleri ve doğru eğitim uygulamaları geliştirmeleri gerekmektedir.